Aardbeikikker (Dendrobates pumilio)

Met hun adembenemende roodblauwe kleur licht een Aardbeikikker op als edelstenen tussen de weelderige vegetatie van het regenwoud. Als waarschuwing dat zij tot de giftigste dieren ter wereld behoren. Eeuwenlang werden Aardbeikikker gevangen om met hun gif pijlpunten en blaaspijltjes te prepareren. Ondanks hun soms dodelijke gif, zijn zij een voorbeeld van ouderlijke zorg:  zorgvuldig beschermen ze hun nakomelingen om hun overlevingskansen te vergroten.

• Orde: Kikkers en padden
• Familie: Pijlgifkikkers
• Klasse: Amfibieën
• Geslacht&soort: Dendrobates pumilio

SNEL INFORMATIE OVER AARDBEIKIKKER

Waar leeft een Aardbeikikker

Aardbeikikker komen in alle tropische gebieden van Zuid-Amerika voor, van Costa Rica tot in het zuiden van Brazilië. De aardbeikikker leeft in de regenwouden van Costa Rica. Net als alle andere amfibieën moeten pijlgifkikkers zich vochtig houden om te kunnen overleven. De aardbeikikker leeft in de regenwouden van Costa Rica, waar dag en nacht een mist van waterdamp hangt. Ze hebben dan ook geen poelen en plassen nodig voor hun vochthuishouding. De aardbeikikker zoekt constant naar insecten zoals mieren en spinnen die tussen nat loof en vocht druppende planten zoekt. Het levendige kikkertje maakt kleine sprongen en zit maar zelden stil. Een soort zuignappen aan zijn poten geven hem een prima houvast op de natte, glibberige ondergrond.

Leefwijze

• Gedrag: leeft op de bodem van het bos of in de bomen
• Voedsel: kleine insecten, mieren, spinnen en springstaarten
• Levensverwachting: onbekend

Verdedigingstechniek

Een kleine aardbeikikker is voor slangen en vogels een makkelijke prooi. Veel soorten hebben daarom een ingenieus verdedigingsmechanisme ontwikkeld. Zoals bijvoorbeeld een zwak gif dat door de huid afgescheiden wordt, en dat de dieren een vieze smaak geeft. Pijlgifkikkers hebben deze tactiek nog verder uitgebreid. De gifstoffen die hun huidklieren afscheiden zijn dodelijk. Een roofdier die het gif van een pijlgifkikker in slikt wacht de dood. Alleen al het likken aan zo`n kikker kan fataal zijn.

Gif van de pijlgifkikkers

Het gif van pijlgifkikkers behoort tot de sterkste toxinen uit de dierenwereld. Maar recordhouder is de kikkersoort, Phyllobates terribilis. Slechts twee microgram van hun gif is voldoende om een volwassen mens te doden. Elk van deze pijlgifkikkers kan 200 microgram afscheiden. Het gif van de aardbeikikker is minder sterk, maar ook dat kan altijd nog een dodelijke uitwerking hebben. Maar het is soms toch niet voldoende om hoogst giftig te zijn. Om te waarschuwen dat een kikker het formaat `hapklare brok` toch dodelijk is, moet dit van verre zichtbaar zijn. Anders ontdekt een aanvaller het toch nog te laat. Vandaar hun bijzondere felle kleur is deze kikker een bekende waarschuwing in de dierenwereld.

Voortplanting

Kikkers zoals de Europese bruine kikkers leggen hun eieren in grote hoeveelheden in het water, en laten hun nageslacht aan hun lot over. Veel kikkerdril wordt dan door vissen opgegeten zodat maar enkele larven uitgroeien tot volwassen kikkers. Aardbeikikkers hebben een totaal andere methode ontwikkeld. Na de hofmakerij, die gepaard gaat met roepen, elkaar najagen en zelfs worstelpartijen, legt een wijfje vier tot zes eitjes op de grond en houdt ze me het water op haar huid vochtig.

• Paartijd: in de regentijd
• Legsel: 4 tot 6 eitjes die op het land afgezet worden.
• Kikkervisjes: groeien in de met water gevulde bladoksels van bromelia`s en voeden zich met onbevruchte eitjes

Hoe een aardbeikikker zijn jongen grootbrengt

• Plaats: Elk kikkervisje wordt in de oksel van een epifytische plant gezet waar zich een mini-zwembadje van regenwater gevormd heeft. Het wijfje moet haar jongen daarvoor verschillende meters dragen.
• Kikkervisje: Pas uit het ei gekomen jongen klimmen op de rug van het wijfje waar ze vochtig worden gehouden.
• Larven: Deze worden door het wijfje op gezette tijden met onbevruchte eitjes gevoerd. Als volledig ontwikkelde kikker klimt het diertje tenslotte uit zijn schuilplaats naar de bodem waar zijn leven als volwassene begint.

Kikkervisjes

Na het uitkomen kruipen de kikkervisjes op de rug van hun moeder en worden naar een waterrijke plek gedragen. Die tocht kan verschillende uren duren, en daarom zitten de kikkervisjes met een kleverig vochtig slijm stevig verankerd aan hun moeder. In plaats van naar poelen of beekjes te gaan zet het wijfje van de aardbeikikker de kroost af in kleine, met water gevulde bladoksels van planten zoals epifyten. In elk zwembadje plaatst het wijfje één kikkervisje, en komt eens in de week terug om het jong te voeren.

De aardbeikikker en de mens

De Choco-Indianen in West-Colombia prepareren met het gif van de kikkers pijlpunten en blaaspijltjes. Er zijn drie soorten gif dat ze steeds gebruiken. De choco`s spiesen de giftigste kikkers gewoon op de grond, waarna ze met hun pijlpunten over de huid strijken. Met minder giftige kikkers zijn deze Indianen nog minder zachtzinnig, ze draaien de kikkers boven een vuurtje aan een spies rond totdat de dieren grote hoeveelheden gif verliezen. Tegenwoordig worden deze gifpijlen alleen nog maar voor de jacht op kleine dieren gebruikt. Maar het gif werd vroeger waarschijnlijk ook ingezet door Indianen bij gevechten met naburige stammen.

Soortbescherming

Weliswaar worden pijlgifkikkers wegens hun gif gevangen, maar de ernstigste bedreiging wordt gevormd door het verloren gaan van hun leefomgeving, het tropische regenwoud.

Verwante soorten

55 van de 116 pijlgifkikkers hebben een felle kleur zoals de giftige Dendrobates en Phyllobates soorten. Daartoe behoort ook de gouden pijlgifkikker (Dendrobates auratus) en de dodelijke giftige Phyllobates terribilis