Havik (Accipiter gentilis)

De havik (Accipiter gentilis) is een meester in het uitvoeren van bliksemsnelle acties. Binnen zijn territorium is hij dan ook een uitgesproken handige jager. Zijn scherpe, priemende ogen geven hem een nogal grimmig uiterlijk.

De schuwe havik laat zich maar zelden zien, hoewel hij duidelijk groter is dan zijn nauwe verwant, de sperwer. Door zijn manier van leven bewoont hij voornamelijk de grotere bosgebieden waar men hem soms kort ziet als hij over een open plek vliegt of boven de boomtoppen cirkelt.

SNEL INFORMATIE OVER HAVIK

Uiterlijke kenmerken

Het verenkleed van een mannetjes havik is boven bruin van kleur en onderaan wit met grijze strepen. Een volwassen havik heeft een witte lijn boven het oog. Het vrouwtje heeft bovenaan een licht grijs verenkleed en is onderaan grijs van kleur.

Het verenkleed van een jonge havik is van boven bruin en heeft bruinen strepen van onder, de witte oogstreep is minder opvallend. Een volwassen havik heeft een lengte tussen 50 en 70 centimeter. Het vrouwtje is veel groter als het mannetje en heeft ook een grotere vleugelspanwijdte. Ze hebben een gewicht van tussen de 500 en 1350 gram.

• Afmetingen: Lengte: mannetje 50 cm, vrouwtje 70 cm
• Vleugelspanwijdte: mannetje 95 cm, vrouwtje 125 cm
• Gewicht: mannetje 500-1100 g, vrouwtje 800-1350 g

Waar leeft een havik

De havik leeft in Europa, delen van Noord-Afrika, in Midden-Azië en in het noorden van Noord-Amerika. In zijn grote verspreidingsgebied voelt de havik zich op veel plaatsen thuis, zowel in vlak gebied als in berglandschappen. In Groot-Brittannië is hij echter tamelijk zeldzaam, en komt hij alleen in de dunbevolkte hoogvlaktes in Midden-Engeland en in de Schotse Hooglanden voor.

Deze schuwe vogel heeft een voorliefde voor grote wouden waar hij, ver van de invloed van nieuwsgierige mensen, kan broeden en jagen. Wanneer het voedselaanbod groot genoeg is, leeft de havik ook in naaldwouden met sparren en dennen, of in loofwouden met eiken en berken.

Waar kun je een havik zien

Ondanks het feit dat haviken in alle grotere en oudere naald- en gemengde wouden voorkomen, zijn ze zelden te zien. Vaak wordt zijn aanwezigheid eerder verraden door veertjes en andere resten van een prooidier, dan door de aanwezigheid van de vogel zelf. De laatste jaren is de havik in Nederland sterk toegenomen.

Met veel geluk kan men aan de rand van een bos de vogel tijdens de jacht zien. De beste tijd zijn de mooie maart- of aprildagen als hij hoog aan de hemel op zoek is naar een prooi, of baltsvluchten met zijn partner uitvoert. De havik ziet er in de lucht uit als een grote sperwer.

Wat eet een havik

Door zijn afmetingen kan de behendige havik zelfs prooidieren zo groot als konijnen en hazen doden. Ook vangt hij ratten en eekhoorns. Hoewel hij vooral handig in de lucht is grijpt hij ook bodembewoners als fazanten, korhoenders en patrijzen. In Midden-Europa jagen de haviken voornamelijk op vogels ter grootte van een duif, maar af en toe ook op kleinere vogels zoals lijsters.

Normaal gesproken vangt deze vogel zijn buit tijdens een verassingsaanval. De havik zit dan verdekt opgesteld in het bos totdat hij zich op zijn prooidier stort, of hij vliegt laag over de bodem, en stort zich dan met kracht op zijn verraste prooidier. Als de havik een groot dier zoals bijvoorbeeld een konijn gevangen heeft, gebeurd het weleens dat hij zijn prooi eerst naar een verstopplaats brengt en alvast aan de maaltijd begint voordat hij met de resten van de prooi wegvliegt.

• Gedrag: buiten de broedtijd solitair
• Voedsel: voornamelijk vogels en kleine zoogdieren
• Levensverwachting: ongeveer 15 jaar

Voortplanting

Aan het begin van de lente heeft men de grootste kans een havik te zien, omdat het dier dan niet alleen op voedseltocht is, maar ook zijn partner het hof maakt. Het vouwtje begint met het baltsspel door boven de boomtoppen omhoog te zeilen, en zich daarna in een duikvlucht omlaag te storten. Het lijkt een ‘luchtshow’, als beide partners met langzame, diepe vleugelslagen boven hun broedplaats vliegen en daarbij hun witte onder staartveren laten zien.

Als de dieren eenmaal gepaard hebben, bouwt het mannetje elk jaar een nieuw nest. Maar het komt ook voor dat ze een oud nest gebruiken, dat dan door het vrouwtje verbouwd wordt. Gewoonlijk ligt het nest hoog in een boom waar een stevige vertakking zit en bestaat uit twijgen. De binnenkant van het nest wordt met naaldboomtakjes of groene bladeren bedekt. De eieren worden met een tussenpozen van 2-3 dagen gelegd en het vrouwtje begint meestal na het tweede ei met broeden. Als ongeveer 5 weken later de jongen uit het ei komen, houdt het vrouwtje ze nog wekenlang warm terwijl het mannetje de familie voert. Later delen haviken deze taak.

• Geslachtsrijp: met 2-3 jaar
• Broedtijd: maart tot juli Legsel: 3-5 blauw/witte eieren
• Broedduur: 35-38 dagen
• Nestverblijf: 40-43 dagen

Bescherming

De grootste bedreiging voor de havik vormt de mens die hem als schadelijke roofvogel vervolgt. Ondanks een strenge bescherming van roofvogels worden er nog steeds vogels afgeschoten of gevangen. Het totale bestand in Europa omvat ca. 20.000 paartjes, en wordt ondanks alles niet direct bedreigt.

Verwante soorten van havik

Wereldwijd zijn er 45 soorten sperwer-havikachtigen, de havik is de grootste jager van zijn familie.

Groepen

• Orde: Accipitriformes
• Familie: Havikachtigen (Accipitridae)
• Geslacht & Soort: Accipiter gentilis
• Categorie: Vogels

Buitenlandse benaming

Havik

Hawk

Faucon Harris