IJsvogel (Alcedo atthis)

Veel mensen vinden de ijsvogel de mooiste vogel die er bestaat. Hij brengt het grootste deel van de dag door met vis vangen onder water, hoewel hij zelf niet eens kan zwemmen.

• Orde: Scharrelaar vogels
• Familie: IJsvogels
• Geslacht&soort: Alcedo atthis
• Categorie: Vogels

SNEL INFORMATIE OVER IJSVOGEL

Waar leeft een IJsvogel

De IJsvogel leeft in bijna heel Europa en Zuid-Azië. Ook zijn er IJsvogels te vinden op het uiterste puntje van Noord-Afrika en in het oosten tot Japan en op de Salomonseilanden in de Stille-Oceaan. IJsvogels zijn te vinden bij heldere, ondiepe, langzaam stromende rivieren, op plaatsen die beschut zijn tegen wind en golfslag. Omdat zij grote hoeveelheden vis nodig hebben, moeten zij hun leefgebied kiezen in de buurt van gezond en heel visrijk water. Bij voorkeur kiezen de vogels plaatsen waar de bomen hun takken ver over het water laten hangen, en waar het water helder genoeg is om de prooi te kunnen zien zwemmen. Veel ijsvogels leven het hele jaar in de naaste omgeving hun broedgebied. Maar als het water ’s winters bevriest zijn de vogels gedwongen open water op te zoeken, zodat ze dan nog al eens aan de kust te vinden zijn. De meeste Russische en Chinese ijsvogels trekken in de herfst naar het zuiden.

Wat eet een IJsvogel

De ijsvogel vist in de eerste plaats op kleine vissen, zoals elritsen en stekelbaarsjes. Gezeten op een hoogte van wel drie meter boven het water, maar vaak ook biddend, zoekt hij naar een goede buit. Heeft hij een prooi in het vizier, dan stort hij zich met opgevouwen vleugels bijna loodrecht het water in. Als hij zijn prooi goed vast in zijn snavel heeft, ‘roeit’ hij met krachtige vleugelslagen naar de oppervlakte en vliegt vervolgens met de gevangen vis naar zijn uitkijkpost terug. Hier slaat hij zijn prooi dood tegen de boomtakken of de paal waarop hij is gaan zitten. Veldwaarnemingen Ondanks zijn felle kleuren is de ijsvogel niet makkelijk te ontdekken. Maar hij heeft een zeer herkenbare roep, vooral tijdens het vliegen. Het hoge “tji” of “tjitu” wijkt duidelijk af van de roep van andere vogels. Gedurende de broedtijd nestelen de ijsvogels bij rivieren met steile, zanderige oeverwallen waarin zij hun tunnels graven. Zij bouwen hun broedtunnels ook wel in oeverwallen van meren en in steengroeven.

• Gedrag: solitair
• Voedsel: visjes, kreeftjes, kikkers, waterdieren en sommige soorten land insecten
• Levensverwachting: circa 2 jaar

IJsvogel nest

Over het algemeen nestelen ijsvogels in holten die zij graven in steile wallen dicht bij water. Tijdens de balts achtervolgen de ijsvogels elkaar op een zeer luidruchtige manier, waarbij de vogels het ene moment vlak over het water scheren en het volgende moment hoog door de toppen van de bomen schieten. Het elkaar najagen kan uren duren en uiteindelijk leidt het mannetje het vrouwtje naar de broedtunnel. Als de broedtunnel nog niet klaar is, vliegen beide ijsvogels net zo lang met hun snavels tegen de oeverwand aan, tot ze een kleine opening gemaakt hebben. Zodra er aan de voorkant genoeg plaats gekomen is, maken de ijsvogels de tunnel langer en wijder. De grond werken ze met hun pootjes naar buiten. Nadat de tunnel de goede lengte heeft bereikt en het mannetje het wijfje naar binnen heeft gelokt, begint het zo genoemde baltsvoeren.

• Geslachtsrijp: met een jaar
• Broedtijd: mei tot september
• Aantal legsels: 1 of 2 (3)
• Legsel: 6-7 witte eieren
• Broedduur: 19-21 dagen
• Nestverblijf: 23-27 dagen

IJsvogels en baltsvoeren

Het mannetje brengt hierbij voedsel aan het wijfje: hij duikt voor het wijfje in elkaar met hangende vleugels en strekt dan zijn kop in haar richting om haar een visje aan te bieden. Het wijfje krijgt door deze baltsvoedering voldoende voedsel om de zes of zeven eieren te leggen. Zowel het mannetje als het wijfje broeden en voeden de jongen, die naakt uit het ei komen. In het begin nemen de jongen er genoegen mee dat ze om beurten gevoerd worden; na een lekker hapje gaan ze zelfs een stapje terug om plaats te maken voor het volgende jong. Maar naarmate ze ouder en groter worden, neemt hun voedselnijd toe.

Verwante soorten

In de gematigde en tropische gebieden over de hele wereld komen 86 ijsvogelsoorten voor, waaronder de Kookaburra of lachende ijsvogel.

Bescherming

In grote delen van hun leefgebieden is de IJsvogel zeldzaam door verontreiniging van de omgeving en het verlies van broedplaatsen. In de EU is de ijsvogel beschermd.