Struisvogel (Struthio camelus)

De struisvogel met zijn wonderlijke uiterlijk is houder van meerdere records: hij is de grootste levende vogel, loopt sneller dan elk ander tweebenig dier en legt van alle dieren de grootste eieren. Hoewel de struisvogel niet in alle delen van Afrika voorkomt, is hij toch een van de bekendste vogels van dat continent. Dat ligt aan zijn wonderlijke verschijning met zijn ronde lijf, zijn dunne poten, lange hals en kleine kop met de eigenaardige ‘gezichtsuitdrukking’. Het bestand ten zuiden van de Sahara neemt af als gevolg van de jacht. Op andere plaatsen zijn de dieren nog niet direct in gevaar, hoewel hun leefomgeving steeds kleiner wordt door ontginning van grondstoffen en bewoning.

• Orde: Loopvogels
• Familie: Struisvogels
• Geslacht & Soort: Struthio camelus
• Categorie: Vogels

Wat eet een struisvogel

Een struisvogel eet de spaarzame maar energierijke jonge loten, bladeren, bloesems en granen waarvan hij leeft zorgvuldig af. Hij houdt het voedsel eerst achter in zijn keel, totdat hij het als grotere hap doorslikt. Dit effect is heel goed te zien omdat een struisvogel zo’n lange, kaal lijkende nek heeft waarvan de huid heel elastisch uitrekt bij het slikken. Zoals veel andere vogels, eet een struisvogel ook kleine steentjes die het taaie plantenmateriaal in zijn spiermaag (de tweede maag bij vogels) helpen vermalen en de vertering stimuleren. Terwijl ze aan het grazen zijn, spieden struisvogels regelmatig de horizon af op eventueel gevaar op tijd te bemerken. Ze hebben een scherp gezichtsvermogen en de grootste ogen van alle op het land levende dieren.

Geen tanden

Struisvogels hebben geen tanden en kiezen. Zij slikken hun voedsel in één keer door. Dit eten wordt vermalen door de kiezelsteentjes in hun maag die ze tijdens hun maaltijd ook inslikken.

Waar leeft een struisvogel

Struisvogels leven algemeen ten zuiden van de Sahara, in Somalië, Ethiopië en delen van Oost-Afrika en het Zambezi-gebied. In Australië wonen in het wild levende nakomelingen van de ingevoerde vogels. Struisvogels leven op savannen waar maar her en der een boom groeit. Ze nemen er genoegen met gras of andere begroeiing. Af en toe komen er ook weleens oude sprinkhanen op hun menu voor. Buiten de broedtijd vormen volwassen struisvogels meestal losse groepen van twee tot vijf vogels. In gebieden waar het minder droog is, blijven ze meestal het hele jaar door in dezelfde streek. De struisvogelpopulaties die in woestijnen leven, leiden echter meer een nomadenleven omdat ze op zoek voedsel behoorlijke afstanden moeten afleggen.

• Gedrag: leeft in kleine groepen
• Voedsel: grassen, granen, bladeren en bloesems, af en toe ook sprinkhanen
• Levensverwachting: meer dan 40 jaar

Droge gebieden

Struisvogels leven in droge gebieden met weinig water. Hun vocht halen ze uit voedsel zoals gras en bladeren. Af en toe staan insecten of kleine hagedissen ook op het menu.

Struisvogel ei

Een struisvogel maakt in hun territorium meerdere vlakke nestkuilen. Elke haan paart met een vrouwtje dat als ‘hoofd hen’ geldt en die een van de kuilen voor het nest uitzoekt en daar tot 12 eieren in legt. Vervolgens leggen twee tot vijf ‘bijhennen’ hun eieren ook in dat zelfde nest. De laten daarna hun eieren over aan de haan en de hoofd hen die het broedsel bewaken en bebroeden. Vanwege hun grootte, kunnen struisvogels een groot aantal eieren uitbroeden, waarbij twintig geen uitzondering zijn. Kort na het uitkomen van de eieren, verzamelen de jongen uit verschillende nesten zich in grote groepen die door een of twee volwassen struisvogels als babysit worden bewaakt. Slechts 15% van de jonge struisvogels bereikt de leeftijd van een jaar en de volwassenheid, want veel kuikens, vallen ten prooi aan hyena’s en jakhalzen.

• Geslachtsrijp: mannetje met 3-4 jaar, vrouwtje met 2 jaar
• Paartijd: verschillend
• Legsel: 10-12 crèmekleurige of witte eieren
• Broedduur: ongeveer 42 dagen
• Begeleiding van de jongen: 4-5 maanden

Hoe hard kan een struisvogel rennen

Een struisvogel heeft hoefachtige poten, dit is uniek in de vogelwereld. Als er gevaar dreigt kan hij direct een bliksemsnelle sprint inzetten. Dankzij zijn sterke beenspieren loopt de struisvogel op ‘gewone’ snelheid ongeveer 4 km per uur. Tijdens de balts of bij gevaar rent de struisvogel gemakkelijk 30 km per uur. Een struisvogel die in paniek raakt kan wel tot 70 km per uur hard rennen. Doordat de struisvogel niet kan vliegen, heeft hij krachtige poten ontwikkeld waarmee hij harder rent dan elke andere vogel.

• Gewone snelheid: 4 km/u
• Hardlopen: 30 km/u
• Sprinten: 70 km/u

De struisvogel en de mens

Struisvogels waren vroeger vooral vanwege hun sierlijke veren interessant. Tegenwoordig houdt men deze vogels vooral voor hun vlees, hun huid en als toeristische attractie. Ze worden ook wel afgericht om andere vogels uit graanvelden te verdrijven en om kuddes vee bijeen te houden. Bovendien worden ze afgericht als rijdier voor speciale struisvogelraces. De struisvogel werd pas in de tweede helft van de vorige eeuw in Australië ingevoerd.

Afmetingen struisvogels:

• Hoogte: mannetje 2,1-2,75 m, vrouwtje 1,75- 2,1 m
• Gewicht: mannetje tot 150 kg, vrouwtje tot 100 kg

Voortplanting

Struisvogelhanen maken in hun territorium meerde vlakke nestkuilen. Elke haan paart met een vrouwtje dat als hoofdhen geldt en die één van de kuilen voor het nest uitzoekt en daar tot 12 eieren legt. Vervogeld leggen twee tot vijf bijhennen hun eieren ook in datzelfde nest. De bijhennen laten daarna hun eieren over aan de haan en de hoofdhen die het broedsel bewaken en bebroeden. Vanwege hun grootte kunnen struisvogels een groot aantal eieren uitbroeden waarbij 20 eieren geen uitzondering is. Kort na het uitkomen van de eieren, verzamelen de jongen uit verschillende nesten zich in grote groepen die door één of twee volwassen struisvogels als babysit worden bewaakt. Slecht 15% van de jonge struisvogels bereikt de leeftijd van een jaar. Want veel kuikens vallen ten prooi aan hyena’s en jakhalzen.

Struisvogel weetjes

• Een struisvogelei weegt net zoveel als 20/25 kippen eieren.
• In het zuiden van Rusland, in India en China zijn 7 miljoen jaar oude botten van struisvogels gevonden.

Verwante soorten

De struisvogel is verwant met andere loopvogels: nandoes, kasuarissen, kiwi’s en emoes.