Jachtluipaard (Acinonyx jubatus)
De jachtluipaard (Acinonyx jubatus) ook wel cheeta of gepard genoemd is het snelste landdier ter wereld en kan wel tot 130 km per uur halen. Door zijn lenige lichaamsbouw, de kleine kop en bijzonder lange achterpoten is de jachtluipaard eenvoudig van andere gevlekte grote katten te onderscheiden.
Door deze lichaamsbouw en door het bezit van krachtige longen is de cheeta een uitstekende sprinter. Een andere naam voor jachtluipaard is ook wel cheeta. Verwar dit alleen niet met een luipaard (Panthera pardus), dit is een andere katachtige.
SNEL INFORMATIE OVER JACHTLUIPAARD
Uiterlijke kenmerken
Een volwassen jachtluipaard weegt tussen 30 en 65 kg. De kop romplengte is 130 tot 150 cm, en de staart kan 60 tot 90 cm lang zijn. De vacht van een jachtluipaard is licht geel en bedekt met kleine, zwarte ronde vlekken. De onderzijde is bijna geheel wit.
Waar leeft een jachtluipaard
Een jachtluipaard leeft voornamelijk in Zuid en Oost-Afrika, maar ook in het Midden-Oosten en Zuid-Azië. De jachtluipaard is een bedreigde diersoort. Vroeger werden grote aantallen cheeta’s voor de bonthandel afgeschoten. Op dit moment vorm het verlies aan leefgebieden en prooidieren de grootste bedreiging. In het verleden kwam de jachtluipaard veel voor in India, maar in de jaren 50 werd hij daar uitgeroeid.
Leefwijze
Het sociale gedrag van jachtluipaard mannetjes en vrouwtjes is totaal verschillend. Het vrouwtje verzorgd soms tot 20 maanden lang haar jongen, maar voer verder een solitair bestaan. Tegenover andere soortgenoten is ze niet agressief en geeft ze eerder toe dan aan te vallen. Haar territorium verdedigd ze ook niet, deze kan met andere cheeta vrouwtjes overlappen. Mannetjes zijn daarentegen zelden alleen, maar leven en jagen in groepjes van vier of vijf jachtluipaard mannetjes.
Deze groep kan uit broers van het zelfde nest bestaan die levenslang bij elkaar blijven. Iedere groep mannetjes verdedigd zijn territorium en markeert de grenzen daarvan met urine. Wanneer andere mannetjes het territorium van zo’n groep binnendringen, worden ze gelijk aangevallen waarbij af en toe een indringer wordt gedood. Om haar paringsbereidheid aan te geven maakt het vrouwtje ook gebruik van geurstoffen. Nadat een mannetje haar geur heeft geroken, communiceert het paar met bepaalde geluiden.
- Gedrag: Vrouwtjes leven solitair, mannetjes in kleine groepen.
- Voedsel: Verschillende soorten gazellen, maar ook hazen, knaagdieren, en af en toe zebra’s.
- Levensverwachting: In de natuur leeft een cheeta ongeveer 12 jaar. In gevangenschap langer.
Jachtluipaard snelheid
De jachtluipaard kan vanuit stilstand in 3 seconden zijn top snelheid bereiken. De cheeta staat daarom ook wel bekend als het snelste landdier ter wereld, en kan een snelheid van 80 tot 130 km per uur halen. Die snelheid houden cheeta’s meestal maar voor één minuut vol, waarna ze een half uur moeten uitrusten.
Wat eet een jachtluipaard
De jachtluipaard maakt jacht op hoefdieren zoals kleine antilopen en gazellen, maar eet ook graag hazen, jonge knobbelzwijnen en vogels. De meeste grote katten liggen in een hinderlaag te wachten op prooidieren, die ze dan met een snelle sprong overweldigen. De jachtluipaard beschikt over een heel andere jachttechniek. Hij sluipt eerst naar een kudde prooidieren toe. Dan laat hij zich op het juiste moment zien, waardoor de kudde in paniek alle kanten oprent. Waarna de cheeta achter één bepaald dier aangaat. Door de snelle sprintkwaliteiten vangt de cheeta soms ook dieren die groter zijn dan hijzelf. Meestal vang hij binnen één minuut zijn prooi. Als de cheeta tot een langere achtervolging word gedwongen, geeft hij het meestal snel op.
Hoe de jachtluipaard zijn prooi vangt
1. De Cheeta sluipt naar een prooidier toe en springt dan plotseling tevoorschijn om het dier op de vlucht te jagen. De aanvallen van andere grote katten als leeuwen zijn een combinatie van verrassing, hinderlaag en groepsjacht.
2. De jachtluipaard achtervolgt de prooi met grote snelheid en bereikt het dier meestal binnen één minuut. Hij bespringt de prooi en sleurt het met zijn voorpoten over de grond.
3. Hij wurgt zijn slachtoffer door met zijn kaken de luchtpijp dicht te drukken. Om de buit te beschermen tegen andere roofdieren van de savanne, sleept hij deze meestal naar een veilige plaats om hem daar op te eten.
Voortplanting
Jachtluipaarden hebben geen vaste paarperiode in het jaar. Een jachtluipaard baby kan in ieder jaargetijde geboren worden. Na de paring verlaat het mannetje het vrouwtje dat alleen de jongen grootbrengt. De jachtluipaard welpen worden op een verscholen plaats geboren en zijn gedurende de eerste elf dagen van hun leven blind en hulpeloos. Nadat ze hun ogen kunnen openen, brengt de moeder ze om de paar dagen naar een nieuwe schuilplaats toe. Na een tijdje volgende jongen haar zelf. Na ongeveer drie maanden drinken drinken de jongen geen moedermelk meer. Daarna volgen ze de moeder op elke jachttocht waarbij ze de buit met haar delen.
Na ongeveer 13 tot 20 maanden verlaten jachtluipaard welpen hun moeder, maar blijven nog enkele maanden bij elkaar in de buurt. De vrouwtjes gaan het eerst hun eigen weg, waarbij elk dier in een nieuw gebied haar eigen jachtterritorium zoekt. De mannetjes verlaten ook hun geboortegrond maar blijven bij elkaar. Na 2 tot 3 jaar zijn jachtluipaarden geslachtsrijp.
- Geslachtsrijp: Met 2 tot 3 jaar.
- Paartijd: Het hele jaar.
- Draagtijd: 90 tot 95 dagen.
- Worpgrootte: tot 5 jongen, meestal 2 tot 4.
Jachtluipaard weetjes
- Al 3000 jaar voor Christus werden jachtluipaarden door de mens getraind voor de jacht.
- Vroeger werden in Engeland bij de hondenrennen jachtluipaarden tegen hazewindhonden ingezet.
- De cheeta is het snelste landdier ter wereld
- Tijdens het rennen kunnen cheeta’s soms sprongen van 7,5 meter ver maken.
Verwante soorten
In Azië leeft een bedreigde ondersoort van de cheeta, dit is de Acinonyx jubatus venaticus.
Groepen
- Orde: Roofdieren
- Familie: Katachtigen
- Geslacht & soort: Acinonyx jubatus
- Categorie: Zoogdieren
